Bzura | Wąsosz nad Wissą

HISTORIA

RODU BZURÓW

Przodek rodu Bzurów już w 1058 r. za heroiczne zwycięstwo nad Jaćwingami i Litwinami pod Sochaczewem nad rzeką Bzurą otrzymał herb Bzura (od miejsca potyczki) i przyjął imię Bzura. Pierwszym przedstawicielem rodu Bzurów nad Wissą był Stanisław z Maluszyna z ziemi Zawkrzeńskiej z północno zachodniego Mazowsza. Przywilej na 20 włók u źródeł Skiejtowstoku (dopływ Wissy) w kierunku rzeki Dybły otrzymał od księcia Janusza I w dniu 26 .06.1426 r. Książę Władysław I rozszerzył to nadanie w 1436 r. do 30 włók. Powstała wieś otrzymała nazwę Bzury Skiejtowstok. Potomkowie Stanisława aż do wymarcia w XIX w. pisali się z Bzur, używali nazwiska Bzura i herbu Bzura (Lis). Z tego rodu wywodzili się zapewne Piotr i Stanisław Bzurowie założyciele wsi Bzury po stronie krzyżackiej.

„Bzurowie h. Lis, ze wsi Bzury w ziemi wiskiej”w/g Seweryna Uruskiego w herbarzu Rodzina Herbarz Szlachty Polskiej T II:

1439 r. Stanisław Bzura i synowie Mikołaj, Jan, Hieronim

1554 r. Jakub Bzura s. Hieronima

1587 r. Mateusz Bzura s. Zygmunta

1607 r. Sebastian Bzura, dziedzic wsi Bzury

1697 r. Felicjan, Kazimierz, Marcin Bzurowie, podpisali elekcję Augusta II

1715 r. Marcin Bzura, dziedzic wsi Bzury, burgrabia wiski

„Bzurowie h. Lis, ze wsi Bzury w ziemi wiskiej”w/g Adama Bonieckiego w

Herbarzu Polskim T II:

1620 r. Samuel Bzura i Jadwiga Chlewińska

1670 r. Kazimierz Bzura s. Mateusza, sprzedał część wsi Bzury Danowskiemu

1697 r. Felicjan, Kazimierz, Marcin Bzurowie, podpisali elekcję Augusta II

1767 r. Jakub Bzura i Ewa Sosnowska

W 1676 r. we wsi Bzury Skiejtowstok na 12 rodzin drobnej szlachty, 7 rodzin było z rodu Bzurów. Bzurowie byli też w sąsiedniej wsi Niedźwiedzkie, oraz w niektórych wsiach parafii ościennych. Najstarsze odnotowane wpisy ślubów w dostępnych księgach metrykalnych parafii Wąsosz dotyczące rodu Bzurów zam. w Bzurach (ślub/zaślubieni/świadkowie):

04.03.1696 Maciej Bzura i Katarzyna Kiełczewska

Stanisław Niedźwiecki, Jan Danowski, Tomasz Chojnowski

17.04.1705 Andrzej Bzura i Zofia Baczewska

Felicjan Bzura, Maciej Bzura

29.10.1719 Wojciech Bzura i Katarzyna Niedźwiecka

Felicjan Bzura, Maciej Bzura

Najstarsze odnotowane wpisy chrztów w dostępnych księgach metrykalnych parafii Wąsosz dotyczące rodu Bzurów:

- Mateusz Bzura i Agnieszka z Bagińskich zam. w Niedźwiedzkich:

Marcin (*1705), Jakub (*1709), Bartłomiej (*1711), Roman (*1715), Paweł (*1718), Wojciech (1719),

Marianna (*1720).

- Wojciech Bzura i Katarzyna z Niedźwiedzkich zam. w Bzurach:

Franciszek (*1721), Stanisław (*1722), Agnieszka (*1724), Jerzy (*1726),

- Wojciech Bzura i Eleonora z Makowskich zam. w Bzurach:

Agnieszka (*1733), Piotr (*1735), Jan (*1738), Florian (*1740), Antoni (*1743),

Z przedstawionych rodzin tylko w Niedźwieckich zachowała się linia prosta rodu Bzurów aż do czasów współczesnych, a mianowicie po Jakubie (*1751) s. Pawła (*1718) i Ewy z Wykowskich, w. Mateusza i Agnieszki z Bagińskich.

W gnieździe rodowym w Bzurach odnotowano w księgach metrykalnych w dniu 4.02.1793 r. zawarcie związku małżeńskiego pomiędzy Gracjanem Bzurą (*1753), a Franciszką Obrycką (*1773), c. Pawła i Marianny z Niedźwieckich. W/g Herbarza Polskiego Adama Bonieckiego, Gracjan był synem Antoniego, wnukiem Adama, prawnukiem burgrabiego wiskiego (odn.1757 r.) Marcina Bzury. Gracjan Bzura piastował urzędy:

- burgrabiego wiskiego 1787 r.,

- burgrabiego wąsoskiego od 1788 r.,( odn. w 1795 r. za bezpieczeństwo publiczne

i wykonywanie wyroków w Wąsoszu odpowiada Gracjan Bzura, burgrabia grodzki).

- pisarza Sądu Pokoju Powiatu Biebrzańskiego 1810 r., 1825 r.

W związku Gracjana Bzury i Franciszki z Obryckich urodziło się się 8 – ga dzieci:

Marianna (1794-1799), Karolina (1795-1862), Józefata (1796-1800), Barbara (1799-1800), Adam (1801-1873),

Józef (1803-1805), Wiktoria (1806-1830), Teofila (*1808-1845), Marianna (1810-1846), z których:

1. Karolina

w 1813 r. poślubiła w Wąsoszu Józefa Górskiego (*1788) ur. w Boczkach, s. Szymona i Józefy z Popowskich.

2. Wiktoria

w 1828 r. poślubiła w Wąsoszu Gracjana Chojnowskigo (*1781) ur. w Gutach, s. Wojciecha i Katarzyny z Niedźwieckich.

3. Teofila

w 1826 r. poślubiła w Wąsoszu Antoniego Romanowskiego (*1792), s. Jana i Teresy z Żebrowskich.

4. Marianna

w 1833 r. poślubiła w Wąsoszu Konstantego Dobrowolskiego (*1808), ur. Wojdy, s. Józefa i Marianny z Karwowskich.

5. Adam

Adam Bzura w 1833 r. poślubił w Bargłowie Emilię z Chrostowskich (*1814) ur. Kamionka, c. Pawła i Julianny z Michniewiczów. Został spadkobiercą majątku Bzury po ojcu Gracjanie. Czworo dzieci Adama i Emilii ur. się w Bzurach:

Władysław (1834- ?), Anna (*1835- ?), Adolf (1836-1929), Władysława (1837- ?).

W 1837 r. Adam Bzura został wdowcem. Po siedmiu latach wdowieństwa w 1844 r. poślubił w Dziektarzewie Zofię ze Święckich (*1804) ur. w Boguszynie, c. Kajetana i Tekli z Duczimińskich. W ich związku urodził się w Bzurach syn

Kajetan (*1847).

Adam Bzura skupił część gruntów okolicznej drobnej szlachty i razem z gruntami Danowa utworzył folwarki Adamowo i Zofiówkę. Stał się właścicielem majątków w Bzurach, Dyble, a od 1865 r. w Niećkowie. Syn Adama, Władysław od 1860 r. dzierżawił ten majątek od spadkobierców po zmarłym bezżennie w 1858 r. właścicielu Senatorze Franciszku Łuniewskim. W 1837 r. udowodnił swoje szlachectwo w Królestwie Polskim. Od 1838 r. posiadał patent na geometrę II klasy. W latach 1844 – 1851 był rewizorem pomiarów w Wydziale Dóbr i Lasów Rządowych Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Był członkiem Rady Powiatu Augustowskiego, oraz Radcą Dworu.

Pamięci darczyńców kościoła wąsoskiego Adama Mateusza Bzury i jego żony Zofii ze Święckich zmarłych w 1873 r. w Bzurach poświęcone jest ozdobne epitafium umieszczone na ścianie w tylnej części nawy bocznej kościoła farnego w Wąsoszu.

Majątek w Bzurach po śmierci Adama Mateusza Bzury przeszedł w posiadanie Jana Pawła Kozłowskiego (*1796) byłego Sędziego Sądu Apelacyjnego w Warszawie i ojca właściciela Dóbr Bęćkowo i Tarachy Feliksa Kozłowskiego.

Spadkobiercą majątku Bzury po Janie Kozłowskim został jego syn Seweryn (*1857) z drugiego małżeństwa, a po 1891 r. właścicielami zostali Edward i Amelia (c. Feliksa Kozłowskiego) Lineburgowie.

5.1 Władysław s. Adama

w 1860 r. poślubił w Grajewie Józefę Żmijewską (*1838), ur. w Dyble, c. Feliksa i Adelajdy z Dziemińskich. Zamieszkali w wydzierżawionym od spadkobierców majątku Niećkowo po zmarłym bezżennie w 1858 r. właścicielu Senatorze Franciszku Łuniewskim. W 1865 r. Adam Bzura nabył na własność majątek Niećkowo, a po jego śmierci w 1873 r. spadkobiercą został syn Władysław. W powiecie szczuczyńskim pełnił on urząd Sędziego Pokoju, był członkiem rady powiatu i członkiem Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim. Przed 1893 r. majątek Niećkowo posiadali w czteroletniej dzierżawie Żydzi. Znajdował się w złej kondycji finansowej i został sprzedany Franciszkowi Ksaweremu Kamockiemu (1864-1926) h. Jelita, urzędnikowi Banku Handlowego w Warszawie, którego żona Jadwiga z Hlebowiczów (1865-1942) miała wspólnych przodków w rodzie Obryckich z Władysławem Bzurą. W 1895 r. majątek Niećkowo był już w posiadaniu Aleks. Ramotowskiego.

Władysław Bzura zmarł 30.01.1915 r. w Warszawie i spoczywa na cmentarzu powązkowskim.

W początkach XX w. dla zmarłych członków rodu Bzurów osiadłego w parafii Wąsosz wzniesiono na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu rodzinną kaplicę grobową. W krypcie pod posadzką ustawiano obok siebie kilka trumien zmarłych niektórych członków rodziny Bzurów. Wybudowanie tej kaplicy (1913 r.) przypisuje się Władysławowi Bzurze.

Opis kaplicy patrz rozdz. Cmentarz.

W małżeństwie Władysława i Józefy Bzurów urodziło się w Niećkowie siedmioro dzieci:

Bronisław (1861-1862), Mieczysław (1864-1928), Helena (1865 - ?), Stefan (1867 – 1867),

Stanisław (1868 - ?), Ignacy (1871 - ?), Władysław (1875 - ?), z których:

- Mieczysław

poślubił Kamilę z Lineburgów (1867-1938) ur. w Motulach k. Filipowa, c. Stanisława i Karoliny z Minkiewiczów.

Rodzony brat Kamili, Edward Lineburg (1856-1918) był mężem Amelii z Kozłowskich (*1862), córki Feliksa i Wandy z Klimontowiczów, właścicieli majątku Bęćkowo. Drugi z braci Wiktor Wiktoriusz (1863-1936) był ojcem

- Jana Lineburga „Mrozińskiego” (1899-1954), aktora, organizatora i dyrektora Miejskich Teatrów Dramatycznych w Warszawie.

Mieczysław Bzura był agronomem. W latach 1899-1901 dzierżawił majątek Łanowice, przez rok 1900/1901 Milanowiznę, w latach 1903-1906 Polunce, a następnie Kołacinek w gm. Dmosin pod Łodzię (1910) należący do jego siostry Heleny z Bzurów Wajcht. Przed 1922 r. administrował majątkiem Dojlidy, kiedy to nabył majątek Reginowo w pow. słonimskim

(powiat w woj. nowogródzkim II Rzeczypospolitej). W Białymstoku należał do Powiatowego i Wojewódzkiego Związku Ziemian, pełniąc urząd pierwszego prezesa, oraz był przedstawicielem większej własności w Białostockiej Okręgowej Komisji Ziemskiej (1921). Zmarł w majątku w Reginowie. W małżeństwie Mieczysława i Kamili Bzurów urodziło się co najmniej troje dzieci:

Leszek (1903-1970), mąż Wandy z Klepackich (1921-2001),

Maria (1907-?), żona Leonarda Młynarskiego,

Grzegorz (1911- ?), maż Janiny Kapeluszna.

- Helena

w 1884 r. poślubiła w Wąsoszu Józefa Wajchta (*1853) ur. w Iwonie par. Kalisz, s. Walentego i Niepomuceny z Chmielewskich. Pracował w Szczuczynie jako sędzia Sądu Okręgowego. Na początku XX w. Wajchtowie posiadali majątek Kołacinek w gm. Dmosin pod Łodzię.

- Stanisław

w 1900 r. poślubił w Warszawie Bronisławę Olsztyńską (*1870) ur. w Warszawie, c. Konstantego i Natalii z Maciejewskich. Pracował w Jabłonnie k. Warszawy jako lekarz gminny. Na ziemi (2 ha) podarowanej przez hr. Potockiego, założył stację doświadczalną uprawy winogron, gdzie jako pierwszy w Polsce uprawiał odmiany odporne na nasze warunki klimatyczne i pasożyty. Wino, które wytwarzał dorównywało jakością najlepszym winom z Włoch i Francji. W 1938 r. opublikował podręcznik uprawy winorośli „Winorośl i zastosowanie jej do przemysłowej hodowli w Polsce”. Był członkiem Konwentu Polonia.

- Ignacy

w 1897 r. poślubił w Łomży Jadwigę Lubrycką Kopulewicz (*1877) ur. w Stefanowie, c. Konstantego i Zofii z Bronikowskich. Córka Halina ur. się w 1899 r. w par. Św. Piotra i Pawła w Wilnie.

5.2 Anna c. Adama

w 1861 r. poślubiła w Wąsoszu Stanisława Żelechowskiego (*1833) ur. w Boguszach, s. Jana i Barbary z d. Tyszka. Sześcioro ich dzieci ur. się w Boguszach:

Emilia (1861- ?), Zofia (1862 - ?), Jan (1863 -?), Aleksandra (1865 - ?), Adam (1866 – 1946), Stanisław (1868- ?),

5.3 Adolf s. Adama

w 1868 r. poślubił w Grabowie Marię z Chojnowskich (*1849) ur. w Ciemiance, c. Leona i Michaliny Święszkowskiej. Oboje spoczywają na cmentarzu powązkowskim w Warszawie (patrz rodzina Chojnowskich).

5.4 Kajetan s. Adama

w 1874 r. poślubił w Warszawie Ludwikę z Kleczkowskich (*1853) ur. w Warszawie, c. Józefa i Felicji Galle. Józef Kleczkowski urodził się w 1817 r. w Obrytkach par. Wąsosz jako syn Ignacego i Józefy z Doliwów, a Felicja ur. się w 1824 r. w Warszawie jako córka architekta warszawskiego Karola Henryka Galle (1782-1829) i Ulriki z Strojentych.

W związku Kajetana i Ludwiki Bzurów w 1876 r. urodził się w Warszawie syn Stefan. Ludwika zmarła w 1879 r., a Kajetan w 1892 r. poślubił w Warszawie Annę z Lisiewiczów c. Wawrzyńca i Marianny z Jaworskich.