HISTORIA
RODU ŁAGUNÓW
Łagunowie h. Grzymała wzięli nazwisko od wsi Łagony w północnym Mazowszu. W 1478 r. Stanisław i Jan synowie Piotra Łaguny kupili część Ślasów. Wg „Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu osada Ślasy leżała w dawnej parafii Raszyniec na Mazowszu. W XVI w. Łagunowie byli w ziemi różańskiej, a w XVII w. w ziemi różańskiej, zakroczymskiej, ciechanowskiej i drohickiej. Około 1670 r. Stefan Łaguna h. Grzymała z ziemi ciechanowskiej osiadł wraz z żoną Marianną z Łepkowskich w Grędach Stawianach w par. wąsoskiej ziemi wizkiej, dając początek rodowi Łagunów w powiecie wąsoskim. Wieś Grędy Stawiane wraz z wsiami Grędy, Grędy Michały, Grędy Możdzenie, Grędy Pasichy, Modzele Bielino powstały z rozpadu wsi Grędzice którą książę Władysław I w dniu 15.07.1441 r. sprzedał Daćbogowi z Bielina h. Junosza. Wieś Grędzice powstała z nadania księcia Janusza I w dniu 18.03.1425 r. braciom Stanisławowi, Mikołajowi i Jurandowi, synom Jana z Wrzącej i Solca, 10 włók nad rzeczką Gręską i rok później dodania im 10 włók wraz z brzegami Gręski i jej dopływu Łubianki.
1. Stefan Łaguna i Marianna z Łepkowskich
W 1666 r. Stefan Łaguna z żoną Marianną Łepkowską otrzymał glejt królewski do sprawy z Jeziorkowską,
W 1669 r. Stefan Łaguna podpisał elekcję króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego z ziemią ciechanowską.
Z tą ziemią na króla Michała głosowali też Adam, Andrzej, Karol, i Marcin Łagunowie.
Z ziemią ciechanowską w 1632 r. podpisał elekcję Władysława IV Wazy, Wojciech Łaguna.
W 1671 r. Stefan Łaguna - posiadacz wójtostwa wąsoskiego. Przedstawiciele kolejnych pokoleń Łagunów
z Grędów Stawianych przez ponad 100 lat, od chwili osiedlenia w ziemi wąsoskiej do III rozbioru Polski,
dzierżyli dożywotnio wójtostwo wąsoskie.
W 1674 r. Stefan Łaguna podpisał elekcję króla Jana III Sobieskiego.
W 1676 r. Stefan Łaguna posiadał włóki Szwelczyn (obecnie w gr. Wąsosza).
W 1690 r. Marianna Łepkowska wdowa po Stefanie Łagunie i Wojciechu Łempickim w imieniu swych synów
Wojciecha Łaguny i Andrzeja Łempickiego oskarżała Daniela Zakrzewskiego, superintendenta dóbr
Szczuczyna o najazd na Szwelczyn i zranienie jej.Drugi mąż Marianny z Łepkowskich, Wojciech Łempicki
był wdowcem po Mariannie z Krasińskich.
1.1 Wojciech Łaguna i Stefania
W 1697 r. lub 1709 r. Wojciech Łaguna głosował z ziemią wizką za wyborem Augusta II Mocnego na króla Polski.
1.1.1 Stefan Tomasz Łaguna (1719-1762)
W 1737 r. poślubił w Miastkowie Franciszkę Zaruską (* Drogoszewo +1763).
W 1733 r. głosował z województwem mazowieckim za wyborem Stanisława Leszczyńskiego na króla Polski.
1739 r. dziedzic na Stawianach. Regent wąsoski, sędzia grodzki wąsoski,
W 1752 r. mianowany miecznikiem wizkim.
Dzieci Stefana Łaguny i Franciszki z Zaruskich urodziły się w Stawianach:
Aniela (? - +), Joanna (1739- ?), Jakub (1741-1776), Wojciech (1745-1814),
Tomasz (1750-1803), Eleonora (1759-1787), Marcin (1761-1811),
Synowie Tomasza i Konstancji z Truszkowskich Jan Chrzciciel (osiadły w Boguszach), Józef Karol (osiadły w Stawianach) i Franciszek Ksawery ( osiadły w Stawianach) wywiedli się ze szlachectwa w Królestwie Polskim 1837 r., z których Franciszek (1802-1888) ur. w Stawianach, w 1829 r. poślubił w Białaszewie Karolinę z Modzelewskich (1806-1889) ur. w Modzelach Wądołowie, c. Tomasza i Magdaleny z Grzybowskich. W ich związku urodziło się w Stawianach 8-ro dzieci:
Karolina (*1829), Józef (*1831), Jan (1832-1875), Wincenty (*1836),
Maciej (*1838), Ludwik (*1840), Edward (*1842), Wojciech (*1846),
z których Józef Łaguna (*1831) dwa razy stawał na ślubnym kobiercu:
- w 1851 r. poślubił w Wąsoszu wdowę po Franciszku Łempickim, Katarzynę z Barwikowskich (*1813) ur. w Warszawie, c. Rocha i Rozalii z Błockich.
- w 1865 r. poślubił w Grabowie Rozalię z Dobrzyckich (*1935) ur. w Skrodzie Wielkiej, c. Franciszka i Karoliny z Karwowskich.
W małżeństwie Józefa Łaguny i Rozalii z Dobrzyckich urodziło się w Borzymach par. Grabowo co najmniej troje dzieci:
Serafina (1867-1868), Piotr (1868-1950), Stanisława (1870- ?),
z których Piotr Łaguna w dniu 31.01.1891 r. poślubił w Zawadach Juliannę z Chludzińskich (*1868), ur. w Chludniach par. Mały Płock, córkę Stanisława Chludzińskiego i Anny z Cwalinów, a wnuczkę Macieja Chludzińskiego i Petronelli z Pruszkowskich i Stanisława Cwaliny i Agnieszki z Karwowskich. Piotr i Julianna Łagunowie po ślubie zamieszkali w Rudnikach par. Zawady, a przed 1903 r. osiedli w Kędziorowie par. Wąsosz. W 1-ej połowie XVI w. na 4 włókach wójtowskich i 6 włókach pustych po wymarłych chłopach powstał w Kędziorowie folwark starostwa wiskiego. W okresie zaborów dochody z folwarku czerpali urzędnicy carscy, np. w 1867 r. car nadał folwark dyrektorowi Wydziału Komisji Skarbowej Mikołajowi Siemionowowi. Łagunowie początkowo trzymali w dzierżawie, a następnie wykupili część folwarku. Piotr i Julianna Łagunowie spoczywają na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu.
Opis grobu patrz rozdz. Cmentarz.
W małżeństwie Piotra i Julianny Łagunów urodziło się co najmniej 7-ro dzieci:
Piotr Łaguna s. Piotra i Julianny z Chludzińskich w 1920 r. jako niespełna 15-letni gimnazjalista (uczęszczał do gimnazjum prywatnego w Łomży) wziął udział (15.07.1920 – 15.11.1920) jako ochotnik w obrony zagrożonej Ojczyzny. Za czynny udział w walce z bolszewickim najeźdźcą został odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918 – 1921. Egzamin maturalny Piotr Łaguna zdał w 1924 r. w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Warszawie. W okresie 1925 - 1927 był słuchaczem Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Grudziądzu i Dęblinie, po ukończeniu której z dniem 13 IX 1927 r. otrzymał przydział do 31 Liniowej Eskadry Lotniczej w 3 Pułku Lotniczym w Poznaniu. W kwietniu 1934 r. Piotr Łaguna zostaje mianowany dowódcą 131 Eskadry Myśliwskiej. W listopadzie 1937 r. kpt. pil. Piotr Łaguna przeszedł na stanowisko dowódcy 32 Eskadry Liniowej z 3 Pułku Lotniczego z
Poznania, pozostając na tym stanowisku do 15 X 1938 r. kiedy to został skierowany na kurs wstępny w Wyższej Szkole Lotniczej w Warszawie, po ukończenie którego w dniu 15 VI 1939 r. został przeniesiony z 3 Pułku Lotniczego (Poznań), do 1 Pułku Lotniczego (Warszawa). W lecie 1939 r. kpt. pil. Piotr Łaguna został mianowany oficerem nawigacyjno bombowym dywizjonu 215 (XV) w organizowanej brygadzie bombowej będącej w dyspozycji Naczelnego Wodza. Po kampanii wrześniowej 1939 r. przedostał się do Francji, gdzie pełnił funkcje:
- z-cy dowódcy (05-06.1940 r.), 1/145 dywizjonu myśliwskiego „Warszawskiego”,
- dowódcy 1/145 dywizjonu myśliwskiego „Warszawskiego”.
Po kapitulacji Francji Piotr Łaguna przybył do Wielkiej Brytanii gdzie w lotnictwie polskim był dowódcą:
- eskadry A w dywizjonie 302 (26.07.1940 - 5.12.1940),
- dywizjonu 302 (6.12.1940 – 28.05.1941)
- 1 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego (1.06.1941 – 27.06.1941).
W czasie lotu bojowego w dniu 27 VI 1941 r. nad wybrzeżem Francji w pobliżu Calais, „Spitfire” mjr pil. Piotra Łaguny został trafiony ogniem niemieckich działek przeciwlotniczych. Mjr Piotr Łaguna został pośmiertnie mianowany podpułkownikiem. Ppłk Piotr Łaguna został pochowany w pobliżu miejsca gdzie spadł z samolotem na cmentarzu Pihen-Les-Guines.
Za ofiarność i bohaterstwo odznaczony został orderem Virtuti Militari, 4 - krotnie Krzyżem Walecznych i wieloma odznaczeniami polskimi, francuskimi i angielskimi.
Piotr Łaguna pozostawił żonę Wandę z Pytaszyńskich i dwójkę dzieci; Ewę i Jana, których po wybuchu wojny jako rodzinę oficera polskiego władze państwowe ewakuowały na wschód Polski. Po napaści Sowietów na Polskę znaleźli się wśród deportowanych na Syberię. W 1941 r. z grupą dzieci i młodzieży deportowanych z kresów Polski w głąb ZSRR, poprzez Indie (spis 15.11.1943 r.) przedostali się do Australii.
