HISTORIA
RODU ŚWIDERSKICH
Protoplastą rodu Świderskich h. Bujno osiadłych w Świdrach Awissa par. wąsoskiej był
Mikołaj Świder z Drozdowa
posiadający od 1431 r. 40 włók na Świdrowie nad Dybłą, które póżniej utracił na rzecz Boczków. Wieś Świdry Awissa pojawia się w źródłach w 1461 r. jako własność Świderskich h. Bujno, potomków Mikołaja Świdra z Drozdowa. Do Świder dołączono jeszcze wieś Chrzanowo (dziś nieistniejącą) leżącą nad Gręską w kierunku Wissy. Chrzanowo założył Mścisław z Chrzanowa z ziemi różańskiej, na 10 włókach nadanych mu w dniu 30 VI 1427 r. przez księcia Janusza I. Świdry Awissa w XVI w. rozpadły się na część drobnoszlachecką i folwarczno – chłopską. Świderscy ze Świder Awissa byli bardzo rozrodzeni. Widać to po aktach spraw sądowych. W 1525 r. aż ośmiu Świderskich ze Świdrów zostało w sądzie oskarżonych o poranienie bartników książęcych z Wąsosza. Sąsiadując z barciami w Łazach (pola wąsoskie między Świdrami a Wąsoszem) wchodzili w konflikt z bartnikami książęcymi.
Świderscy ze Świder Awissa piastowali w dawnej Polsce wiele urzędów:
Maciej Świderski (? -1546) z Mazowa podsędek wiski podpisał w 1525 r. dekret przeciwko heretykom. W dniu 1.01.1543 r. już jako sędzia ziemski wiski dokonał wpisu do akt wiskich dokumentu nadania praw miejskich Wąsoszowi. To on zapoczątkował uderzającą karierę tej gałęzi rodziny Świderskich w ziemi wiskiej. Jan Świderski jako jeden z czterech synów Sebastiana (byli jeszcze Paweł, Hieronim, Jędrzej) był podstarościm wąsoskim i poborcą (1626 r.). Miał sześciu synów: Waleriana, Norberta (obaj byli w zakonie), Aleksandra, Zygmunta, Jana i Mikołaja. Brat Jana, Jędrzej był podsędkiem ziemskim wiskim, poborcą (wzm. 1626 r.), komisarzem do spraw granicznych z Prusami (wzm. 1641 r.). Stanisław Świderski był dworzaninem i sekretarzem króla Jana, długo pracował w dyplomacji w Persji (wzm. 1678 r.).
Jan Świderski wszedł w związek małżeński z Krystyną Kozikówną (c. księżniczki Barbary Zbarazkiej) w których małżeństwie urodził się syn Adam.
Jeden ze Świderskich przekazał w początkach XVII w. swój dom z posesją przy rynku w Wąsoszu dla zakonu karmelitów trzewiczkowych.
Wawrzyniec Świderski podczaszy, cześnik wiski pozostawał w małżeństwie z Elżbietą z Pułaskich, c. Franciszka Pułaskiego h. Ślepowron (? -1738) i Rozalii z d. Wikler. Teść Wawrzyńca, F. Pułaski „mąż zacny, uczony i autor” był podczaszym podolskim (wzm. 1702), pułkownikiem wojsk koronnych i pisarzem w husarii u czterech hetmanów: Jabłonowskiego, Potockiego, Lubomirskiego i Sieniawskiego, a następne przez kilkanaście lat oficerem wojsk pancernych. Jeden z braci Elżbiety, Karol był jezuitą, a drugi brat Baltazar starostą radenickim (wzm. 1744).
Wojciech Świderski komornik graniczny wiski (wzm. 1674 r.) wykupił znaczną część Świder, a po zawarciu związku małżeńskiego z córką podpisarza ziemskiego i grodzkiego wąsoskiego Aleksandra Niećkowskiego (zm.1676 r.) Zofią, stał się dziedzicem części Niećkowa. Dali oni początek zamożnej i wpływowej linii Świderskich na Niećkowie i Białaszewie. Po śmierci Pawła Jedwabińskiego h. Trzywdar chorążego wiskiego, który jeszcze w 1674 r. podpisał elekcję Jana III, Wojciech Świderski wziął po nim sukcesję. Drugą żoną Wojciecha Świderskiego była Marianna Olszyńska, córka Jakóba Olszyńskiego i Elżbiety z Mężyńskich. Elżbieta była c. Aleksandra Jakuba Mężyńskiego h. Pniejna miecznika łomżyńskiego i pisarza zambrowskiego (wzm. 1674 r.). Po śmierci męża wyszła powtórnie za mąż za wnuka metropolity kijowskiego Zochowskiego.
Wawrzyniec Świderski i syn Wojciecha, Felicjan Świderski w 1706 r. odsprzedali swoje części Świder Awissa podkanclerzemu Szczuce, po śmierci którego zarządzała nimi jego żona Konstancja z Potockich. Nie wykupiona część Świder przez podkanclerzego należała do pozostałych Świderskich i Łempickich. W 1717 r. Konstancja z Potockich oddała Świdry w dzierżawę, a 4 lata później w zastaw za długi architektowi szczuczyńskiemu Józefowi Fontanie, który następnie odstąpił je zakonowi Pijarów w Szczuczynie. W ich rękach pozostała ta część Świder do konfiskaty ich dóbr przez władze carskie.
Felicjan Świderski był stolnikiem wiskim, miecznikiem wiskim sędzią grodzkim i wicestarostą wiskim, oraz posłem na sejm (zm. 1741 r.). W związku małżeńskim z Ewą ze Staniszewskich ur. się im w Niećkowie co najmniej 4-ro dzieci:
Anna (1718-1811), Józef (1720- ?), Kazimierz (1722-1764), Katarzyna (1732- ?)
Anna Świderska (1718-1811), córka Felicjana i Ewy Świderskich dwa razy stawała na ślubnym kobiercu. Pierwszym mężem Anny został, dziedzic Dóbr Tajenko, stolnik wiski, podczaszy wiski, wojski bielski Andrzej Karwowski (1710-1757), s. Kazimierza i Reginy z Sopoćków, wdowiec po Annie Wierzbicz. W ich małżeństwie ur. się na Dworze Tajenko co najmniej 7-ro dzieci:
Anna (1742- ?), Antoni (1750- ?), Józef (1752- ?), Ignacy (1752- ?), Jan (1752- ?), Stanisław (1754-1840), Franciszek (1757- ?).
Anna po owdowieniu, w 1758 r. poślubiła Antoniego Rostkowskiego h. Dąbrowa (zm. 1802 r.), wdowca po Wiktorii z Wilczewskich c. Józefa. Antoni Rostkowski podczaszy łomżyński i Wiktoria w związku małżeńskim zawartym w Grajewie pozostawali od 1723 r. W 1730 r. w Grajewie urodził się ich syn Szymon Juda Łukasz Rostkowski.
Antoni i Jakub Rostkowscy h. Dąbrowa w latach 1736-1775 byli właścicielami majątku Jedwabne. W XVIII w. Stanisław i Antoni Rostkowski starosta wiski, późniejszy generał posiadali dobra Wilamowo, oraz dobra wokół Rajgrodu.
Anna Rostkowska ze Świderskich pod koniec XVIII w. miała decydujący wpływ na życie ziemi rajgrodzkiej.
Kazimierz Świderski (1722-1764) syn Felicjana i Ewy Świderskich był stolnikiem wiskim i posłem na sejm (zm.1764 r.). Syn Kazimierza, Kajetan (1764- ?) w 1797 r. zawarł w Bargłowie Kościelnym związek małżeński z Justyną Boufał (1780- ?). Kajetan Świderski w okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego był zaangażowany w działalność niepodległościową. W małżeństwie Kajetana i Justyny Świderskich ur. się w Niećkowie co najmniej 9-ro dzieci:
Erazm (1801-1802), Natalia (1802- ?), Zenon (1803- ?), Kalikst (1804-1872), Nepomucena (1807- ?), Hieronim (1807- ?), Rozalia (1808- ?), Olimpia (1810-1811), Erazm (1814-1815).
Syn Kajetana i Justyny Świderskich, Kalikst (1804-1872) w 1833 r. poślubił w Kolnie Wiktorię Wnorowską (1816- ?) ur. w Czernicach, c. Ignacego i Anny ze Święszkowskich. W ich małżeństwie ur. się co najmniej 5-ro dzieci:
Władysław (1835-1904), Anna (1838- ?) Bronisława (1847- ?), Aspazja (1847-1863), Kamila (1847- ?).
Kalikst Świderski (1804-1872) z żoną Wiktorią początkowo dzierżawili majątek w Żebrach, a przed 1847 r. osiedli w Białaszewie. W czasie Powstania Styczniowego w dniu 31.03.1863 r. oddział powstańczy ochotników ziemi łomżyńskiej w sile 200 ludzi, dowodzony przez pułk. Konstantego Ramotowskiego ps. Wawer stoczył w Białaszewie walkę z tropiącym go, większym liczebnie rosyjskim oddziałem pod dowództwem Matwiejewa, po czym wycofał się na drugi brzeg Biebrzy. W odwecie za udane wyjście oddziału Wawra z Białaszewa, Rosjanie spalili dwór, pobili dziedzica Kaliksta Świderskiego i postrzelili śmiertelnie jego córkę Aspazję Justynę (1847-1863). Po Kalikście Swiderskim majątek w Białaszewie pozostawał w posiadaniu jego syna Władysława, a następnie wnuka Przemysława.
W małżeństwie Przemysława i Wiktorii Świderskich (ślub 15.10.1918 w Rogaczewie w Rosji) urodziła się córka Rolisława, która w 1936 r. poślubiła w Białaszewie Stefana Borawskiego s. Piotra z Zofii z Brynów.
Córka Kajetana i Justyny Świderskich, Niepomucena (1807- ?), w 1827 r. poślubiła w Wąsoszu Wincentego Miculewicza (1798-1861) ur. w Bierżnikach (obecnie pow. Sejny), s. Wawrzyńca i Katarzyny z Gedyminów, wdowca po Ludwice z Raweckich (1806-1824). Do około 1839 r. mieszkali w Suwałkach, a następnie w Lublinie. Wincenty zm. w 1861 r. w Warszawie. W ich małżeństwie ur. się co najmniej 8-ro dzieci.
W początkach XVIII w. (lata 1703-1724) w Bagienicach par. Wąsosz urodziło się co najmniej 9-ro dzieci w małżeństwie Zygmunta Świderskiego i Katarzyny z Niedźwieckich. Zygmunt zm. w 1735 r. w Bagienicach. Dalsze dzieje tej rodziny są nieznane.
Z Bagienicami początkowo była też związana rodzina
Stanisława Świderskiego i Zofii z Niecikowskich.
W ich małżeństwie ur. się w latach 1704-1733 co najmniej 10-ro dzieci, z których:
- Anna (1704- ?), Ewa (1706- ?), Marianna (1708- ?) urodziły się w Bagienicach, a
- Stefan (1714-1780), Kazimierz (1717- ?), Józef (1719- ?), Wojciech (1721-1791), Marianna (1723- ?), Maciej (1726- ?), Mikołaj (1733- ?) urodziły się w Świdrach.
Potomstwo w linii prostej pozostawili Wojciech i Stefan:
Wojciech Świderski (1721-1791) w 1750 r. poślubił w Grajewie Annę z Karwowskich (1724- ?) ur. w Popowie, c. Franciszka i Agnieszki z Załuskich. Co najmniej dwoje ich dzieci ur. się w Świdrach:
Szymon (1751-1781), Rozalia (? -1837).
Stefan Świderski (1714-1780) z żoną Katarzyną (1710-1790) osiedli w Świdrach. Tu urodziło się co najmniej 6-ro ich dzieci:
Józef (? - ?), Protazy (1745-1810), Stanisław (1749-1806), Sebastian (1752- ?), Andrzej (1764-1846), Marianna (1764-1814).
Potomkowie w linii prostej Wojciecha i Stefana mieszkali m.in. w Świdrach, Łempicach i Sokołach.
W 1-ej połowie XX w. dwóch potomków Stanisława Świderskiego i Zofii z Niecikowskich osiadło w Wąsoszu:
- Kazimierz Świderski (1906-1982) ur. w Adamowie, s. Paulina i Teofili z Grzybowskich w 1930 r. poślubił w Wąsoszu Natalię Zalewską (1906-1971) ur. w Zalesiu, c. Antoniego i Marianny z Kiełczewskich. W Wąsoszu ur. się co najmniej 7-ro ich dzieci.
- Józef Świderski (1897-1959) ur. w Sulewie Kownatach, s. Leopolda i Adeli z Sulewskch w 1925 r. poślubił w Wąsoszu Mariannę Modzelewską (1905-1971) ur. w Wąsoszu, Ignacego i Teresy z Lendów. W ich małżeństwie ur. się w Wąsoszu co najmniej 8-ro ich dzieci.
W 1929 r. założył rodzinę w Wąsoszu Stanisław Świderski (1904- ?), ur. w Truszkach, s. Łukasza i Franciszki z Małachowskich. W 1929 r. poślubił w Wąsoszu Annę z Jakubowskich (1912- ?) ur. w Wąsoszu, c. Michała i Stefanii z Barwikowskich. W ich małżeństwie ur. się w Wąsoszu co najmniej 9-ro ich dzieci.
Stanisław był prawnukiem Pawła Świderskiego (1795- ?) ur. w Gutach par. Grabowo, s. Jakuba i Klary z Grzymałów, od 1817 r. męża Katarzyny z Łagunów (1793- ?), ur. w Stawianach, c. Tomasza i Konstancji z Truszkowskich.
