Tematy: Klimontowicz - Kozłowscy - Bzura - Filipkowski - Chojnowski - L Hodiesniere - Mościcki - Łempicki -
Łaguna - Łuniewski - Zalewski.
Grób
Jakuba i Domicelli Klimontowiczów
Nagrobek na grobie Jakuba (1768-1840) i Domicelli (1770-1856) z Antoszewskich Klimontowiczów jest najstarszym z zachowanych zabytków na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu. Artystycznie wykonany wolnostojący kamienny prostopadłościenny nagrobek został obustronnie ozdobiony płaskorzeźbą zwieńczony urną częściowo nakrytą żałobną narzutą.
Od frontu część środkową pomnika wypełnia płaskorzeźba przedstawiająca uskrzydlonego muskularnego brodatego mężczyznę w pozycji siedzącej wspartego prawą ręką o klepsydrę symbolizującą przemijanie. Na kolanie podkurczonej lewej nogi anioł wspiera lewą rękę, trzymając w zwisającej dłoni pęk makowych główek, symbolizujących sen w oczekiwaniu na przebudzenie na Sąd Ostateczny. Chociaż oblicze anioła wykazuje skupienie, zamyślenie, a może i senność (głowa lekko pochylona, oczy zamknięte), to po zdecydowanej pozie z prawą nogą wysuniętą do przodu i rozpostartych skrzydłach (gotowość) widzimy, że anioł strzeże spokojnego snu zmarłego. Tuż za wysuniętą prawą nogą i przy podkurczonej lewej nodze anioła widoczny jest stojący pień ściętego drzewa z krótko ściętymi konarami na kształt wystających sęków. O jeden z sęków oparta jest kosa, odwieczny symbol pozbawiania życia. Na szczycie pnia autor płaskorzeźby umieścił głowę zwierzęcia, nadając drzewu symboliczną postać śmierci.
Prawdopodobnie jest to głowa lisa, zwierzęcia drapieżnego, niezwykle chytrego i sprytnego, cieszącego się małą sympatią u ludzi. Na głowie zwierzęcia osadził jeszcze sowę, której pohukiwanie w/g przesądów ludowych, zapowiadało śmierć.
Postać czuwającego anioła dominuje jakby nad stojącą w tle wątłą postacią śmierci. Jest to wskazówka dla żyjących na konieczność czynienia dobra, a powyższe spostrzeżenie stanie się realne, gdy dosięgnie nas kres ziemskiej wędrówki. Nad płaskorzeźbą wymieniono najważniejsze funkcje pełnione za życia przez zmarłego:
Jakubowo Klimontowiczowi
Deputowanemu do Sejmu, Marszałkowi, Radcy
Augustowskiemu i Sędziemu Pokoju Powiatu
Biebrzańskiego
dnia 8 lipca 1840 roku zmarłemu w 72 roku życia
Pod płaskorzeźbą znajduje się tylko częściowo czytelny wiersz poetycki poświęcony osobie zmarłego.
Tył pomnika w części środkowej przyozdabiają skrzyżowane pochodnie o nieco przygaszonym płomieniu skierowanym w dół. Z napisu umieszczonego w górnej części strony tylnej pomnika dowiadujemy się, że pomnik wystawiła na wieczną pamiątkę żona z dziećmi:
Pozostała małżonka Domicella z Antoszewskich
Wraz z dziećmi
Eleonorą, Wincentym, Elżbietą, Kajetanem
W dowód przywiązania i czci cnotom należny
Na wieczną pamiątkę ten pomnik wystawili
Więcej patrz rozdz. Rody.
Kaplica
grobowa Rodziny Kozłowskich
Kaplica grobowa rodu Kozłowskich h. Jastrzębiec, dawnych właścicieli majątku Bęćkowo i Tarachy. została wybudowana na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu na początku XX w. Dostępne wnętrze kaplicy tworzy jakby kryptę, w której stworzono wspólne miejsce pochówku dla 12 osób, a żyjącym krewnym dano możliwość w spokoju niezależnie od pogody oddać się wspomnieniom i modlitwie za spoczywających tu zmarłych. Wejście do kaplicy zostało usytuowane w elewacji południowej od strony alei. Posadzka kaplicy znajduje się poniżej poziomu gruntu. Do wnętrza krypty schodzi się schodami usytuowanymi za drzwiami wejściowymi otwieranymi na zewnątrz. Charakter kaplicy jest świecki – oprócz tablic inskrypcyjnych nie znajdują się w niej żadne emblematy religijne. W każdej ze ścian bocznych krypty znajdują się na dwóch poziomach po 3 nisze, razem 12 nisz. Pamięć spoczywających tu zmarłych przywołują kamienne płyty.
Zachowało się 5 kamiennych tablic inskrypcyjnych poświęconych niżej wymienionym osobom:
Feliks Abdon Sabin Kozłowski 1837 - 1912 ojciec
Wanda Martyna Andrea Kozłowska z Klimontowiczów 1844 - 1920 matka
Jan Stefan Kozłowski 1880 - 1920 syn
Józefa Elżbieta Ossowska z Kozłowskich 1876 - 1926 córka
Wanda Aniela Karczewska z Kozłowskich 1874 - 1935 córka
Stefan Julian Karczewski 1869 - 1899 zięć
Wanda Martyna Andrea z Klimontowiczów Feliksowa Kozłowska i jej syn Jan Stefan Kozłowski zginęli śmiercią tragiczną w dniu 28.07.1920 r. w Bęćkowie zamordowani przez bolszewików. Przez ziemię nadbiebrzańską parł wówczas 3. Korpus Konny Armii Czerwonej pod dowództwem 33 – letniego Ormianina Gaja Chana Byżiszkiana. Jego kawalerzyści z upodobaniem ograbiali majątki ziemskie (szczególnie z koni) i mordowali ich właścicieli jako wrogów klasowych.
Ś.† P.
FELIKS ABDON SABIN
KOZŁOWSKI
WŁAŚCICIEL DÓBR BĘĆKOWO I TARACHY
ZMARŁ 25 SIERPNIA 1912 R.
PRZEŻYWSZY LAT 75
POKÓJ JEGO DUUSZY
Ś.† P.
WANDA MARTYNA ANDREA
Z KLIMONTOWICZÓW
FELIKSOWA KOZŁOWSKA
ZGINĘŁA ŚMIERCIĄ TRAGICZNĄ PODCZAS INWAZJI
BOLSZEWICKIEJ PRZESZYTA BAGNETEM NAJEŻDZCY
DNIA 22 LIPCA 1920 R. PRZEŻYWSZY LAT 75
CZEŚĆ JEJ ZACNEJ DUSZY
Ś.† P.
JAN
KOZŁOWSKI
OBYWATEL ZIEMSKI
UR. W 1880 R.
WŁ. M. BĘĆKOWO
ZM. 28 LIPCA 1920 R.
OFIARA NAJAZDU BOLSZEWICKIEGO
POKÓJ JEGO DUSZY
PAMIĄTKĘ TĘ POŚWIĘCA
†
TU SPOCZYWAJĄ ZWŁOKI
Ś.P. JÓZEFY – ELŻBIETY
Z KOZŁOWSKICH
OSSOWSKIE
ZMARŁEJ 23 MAJA 1926 ROK
W WIEKU 51 LAT
CZEŚĆ JEJ PAMIĘCI
TABLICA PAMIĄTKOWA
Ś.† P.
STEFANA KARCZEWSKIEGO
HERBU JASIEŃCZYK
PRAWNIKA
NAJSZLACHETNIESZEGO Z LUDZI, WYBITNEGO DZIAŁACZA
NARODOWO–SPOŁECZNEGO WSRÓD POLAKÓW NA OBCZYŻNIE.
TWÓRCY BIBLIOTEKI POLSKIEJ W SMOLEŃSKU.
NIESTRUDZONEGO OPIEKUNA ZESŁAŃCÓW POLITYCZNYCH.
ZASNĄŁ W BOGU DNIA 3 KWIETNIA 1899 R. W PÓŁTORA
MIESIĄCA PO ŚLUBIE W WIEKU LAT 30. SPOCZYWA NA
CMENTARZY RZ. KATOLICKIM W SMOLEŃSKU.
POKÓJ JEGO ŚWIETLANEJ DUSZY.
JA CIEBIE KOCHAM, WSZYSTKIEM CO JEST WE MNIE,
DUCH MÓJ JAK ANIOŁ, OTACZA CIĘ WSZĘDZIE,
TCHNIENIE ME KAŻDE, KAŻDA MYŚL CO ZE MNIE,
DLA CIEBIE BYŁA I BĘDZIE – ŻONA.
TU SPOCZYWAJĄ ZWŁOKI ŻONY JEGO
WANDY Z KOZŁOWSKICH KARCZEWSKIEJ
KTÓRA CAŁE SWE ŻYCIE POŚWIĘCIŁA NAJDROŻSZEJ
ŚWIĘTEJ JEGO PAMIĘCI.
Ś.P. KARCZEWSKA ODZNACZONA KRZYŻEM
NIEPODLEGŁOŚCI. ZMARŁA 18 WRZEŚNIA 1935 R.
Więcej patrz rozdz. Rody.
Kaplica
grobowa Rodziny Bzurów
W początkach XX w. dla zmarłych członków rodu Bzurów osiadłego w parafii Wąsosz wzniesiono na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu rodzinną kaplicę grobową. Wybudowanie kaplicy (1913 r.) przypisuje się Władysławowi Bzurze (1834-1915), który od 1873 r. był właścicielem majątku w Niećkowie. W 1895 r. majątek ten był już w posiadaniu Aleksandra Ramotowskiego. Władysław Bzura zmarł w Warszawie i spoczywa na cmentarzu powązkowskim. Wątpliwe jest zatem uznanie go za zainteresowanego w 1913 r. budową kaplicy grobowej w Wąsoszu, chyba że wybudował ten obiekt przed 1895 rokiem. Kaplica znajduje się przy alei głównej w centralnym miejscu cmentarza, w miejscu gdzie stała kaplicy św. Rozalii wybudowana w 1832 r. Budynek wzniesiono z cegły na planie prostokąta z dachem dwuspadowym. Wejścia do kaplicy usytuowane jest w elewacji południowej. Do drzwi wejściowych kaplicy prowadzi alejka bezpośrednio od alei bocznej cmentarza. Budynek składa się z części naziemnej z ołtarzem, gdzie mogą być odprawiane nabożeństwa żałobne, oraz krypty pod posadzką, w której ustawiano obok siebie kilka trumien zmarłych niektórych członków rodziny Bzurów.
Więcej patrz rozdz. Rody.
Grób
Ksawerego Filipkowskiego
Ksawery Filipkowski h. Pobóg (1797-1878) s. Józefa i Józefy z Doliwów, właściciel majątku Obrytki został pochowany na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu w pobliżu kaplicy grobowej Rodziny Bzurów.Na grobie znajduje się żeliwny odlewany pomnik z podstawowymi informacjami o zmarłym, ogrodzony ozdobną metalową barierką.
Po wielkości zaznaczonego ogrodzeniem grobu można sądzić, że przewidziano tu miejsce pochówku dla kilku osób. Przed renowacją pomnika widoczne było zniszczone blaszane sklepienie przysłaniające dość przestrzenny grobowiec. Pomnik postawiła owdowiała żona Marianna z Sumińskich wraz z dziećmi Teklą, Wacławem i Stanisławem. W księgach zgonów parafii Wąsosz nie odnotowano zgonu Marianny, natomiast trójka wspomnianych dzieci spoczywa na warszawskich Powązkach.
Więcej patrz rozdz. Rody.
Grób
Rodziny Chojnowskich
Na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu znajduje się grób Józefa (1818-1889) i Franciszka (1823-1889) Chojnowskich h. Łada urodzonych w Gutach, s. Gracjana i Marianny z Sulewskich. Napis na tablicy inskrypcyjnej umieszczonej na cokole pod żeliwnym krzyżem wspomina jeszcze żonę Franciszka, Mariannę Chojnowską z Chrostowskich (1825-1891), córkę Wojciecha i Teresy z Konopków. W małżeństwie Franciszka i Marianny z Chrostowskich małżonków Chojnowskich urodziło się w Kownatkach co najmniej pięcioro dzieci. Wspomniany Józef miał za żonę Mariannę z Szymanowskich (1822-1880), c. Józefa i Franciszki z Rydzewskich. W ich związku urodziło się w Gutach 12-ro dzieci.Wielkość powierzchni grobu zaznaczonego ozdobnym metalowym ogrodzeniem, może sugerować, że pogrzebano tu więcej osób niż uwidoczniono na tablicy.
Więcej patrz rozdz. Rody.
Groby
Rodziny L ‘Hodiesniere
Na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu, tuż przy wschodniej ścianie kaplicy Bzurów znajdują się nagrobki na grobach rodziny L ‘Hodiesnier. Początkowo miały kształt skrzyń nakrytych kamiennymi płytami z podstawowymi informacjami o zmarłych i wierszem poetyckim przywołującym o nich pamięć. Ten typ nagrobka upowszechnił się od XIX w. Kamienne płyty zazwyczaj nakrywały bardzo skromne nagrobki w formie prostopadłościennych skrzyń pozbawionych jakichkolwiek elementów rzeźby, a nawet płaskorzeźby. Wyryte na płytach wiersze wyrażały żal i rozpacz osieroconej rodziny oraz charakteryzowały osobowość zmarłych poprzez przywołanie ich cnót jak urody, pobożności, dobroci, skromności, prostoty itd.
Juliusz Prosper Bertrand L ‘Hodiesniere (1787-1866) ur. we Francji, były kapitan Wojsk Polskich związał się z parafią wąsoską poprzez małżeństwo (1814 r.) z Salomeę Obrycką (1798-1816) ur. w Możdżeniach. Po dwóch latach małżeństwa Salomea zmarła, a Juliusz po roku poślubił (1817 r.) w Warszawie Magdalenę Eleonorę z Gmechlingów (1792-1840) ur. w Warszawie. Około 1827 r. zamieszkali w majątku w Zacieczkach.
Płyta i wiersz poetycki na grobie Juliusza Prospera Bertranda L ‘Hodiesniere i jego drugiej żony Magdaleny z Gmechlingów poświęcony jest Magdalenie:
„Nigdy przyjaciółka, krewna, matka, żona
Nie była dobrocią bardziej obdarzona
Niech wyniosły pomnik drugich smutek znaczy
Skromności jej życia grób ten jest obrazem
Bo prosty i zgodny z naszych serc wyrazem
Ten serca jej bliższy lepiej nas tłumaczy”
Płyta i wiersz poetycki na grobie Wandy L ‘Hodiesniere z Piechowskich, żony Edmunda Romualda, synowej Juliusza Bertranda L ‘Hodiesniere i Magdaleny z Gmechlingów:
„Rysy nadobnych jej lic przy kształtnej urodzie
Ze wszystkimi cnotami były w jawnej zgodzie
Tu zaszczupło by ich zbiór wyszczególnić można
Najlepsza żona matka serdecznie pobożna.
Łzy znających ją z bliska bez różnicy stanów
Sług domowych sąsiadów ubogich i panów
Najwymowniej dowiodły jej duszy zacności
Bóg ją za wcześnie przyjął na łono wieczności”
Pogrążony w żalu mąż wraz z córką prosi o westchnienie do Boga.
Więcej patrz rozdz. Rody.
Grób
Apolinarego Mościckiego
Grób Apolinarego Mościckiego h. Ślepowron, właściciela majątku w Ławsku, wójta gminy, Sędziego Pokoju i radcy Towarzystwa Kredytowego znajduje się przy wejściu głównym cmentarza parafialnego w Wąsoszu. Zaznacza go marmurowy pomnik z epitafium z podstawowymi informacjami o zmarłym. Grób jest ogrodzony ozdobną metalową barierką.
Więcej patrz rozdz. Rody.
Grób
Rodziny Łempickich
Na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu obok kaplicy Bzurów znajduje się grób rodziny Łempickich osiadłej w Konieckach par. Wąsosz:
- Franciszka Łempickiego (1842-1917) i Petronelli z Chrzanowskich (1841-1909), oraz
- Adama Łempickiego (1871-1939) i Anny z Filipkowskich (1883-1969),
w prostej linii potomków Andrzeja Łempickiego, dziedzica Dóbr Sokoły-Łempice, Brzozowo, Gackie i Łoje, poborcy ziemi wizkiej 1611 r., podstarościego i sędziego grodzkiego wąsoskiego 1618 r., sędziego ziemskiego wizkiego 1621 r., sędziego grodzkiego wizkiego w latach 1621-1626, czterokrotnego posła na Sejm, zm.1626 r.
Są też rodzicami i dziadkami ppłk Adama Łempickiego (1907-1991), ur. w Konieckach, dowódcy 5-ej kompanii 33 Pułku Strzelców Kurpiowskich walczącej z hitlerowskim najeżdżą w 1939 r., dowódcy 4 kompanii 16 Lwowskiego Batalionu Strzelców biorącej udział w walkach o Monte Cassino.
Więcej patrz rozdz. Rody.
Grób
Rodziny Łagunów
Na cmentarzu parafialnym w Wąsoszu znajduje się grób Rodziny Łagunów, w prostej linii potomków Stefana Łaguny i Marianny z Łepkowskich protoplastów rodu w powiecie wąsoskim.
Pochowani w tym grobie Piotr Łaguna (1868-1950) i Julianna z Chludzińskich (1868-1935) są rodzicami wspomnianego na tablicy inskrypcyjnej ppłk. pil. Piotra Łaguny. W 1920 r. jako niespełna 15-letni gimnazjalista wziął udział jako ochotnik w obrony zagrożonej Ojczyzny. Po ukończeniu Oficerskiej Szkoły Lotnictwa w Grudziądzu i Dęblinie, pełnił funkcje dowódcze w lotnictwie polskim, a po kampanii wrześniowej 1939 r. był dowódcą 1/145 dywizjonu myśliwskiego „Warszawskiego” we Francji, dowódcą dywizjonu 302, dowódcą 1 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego w Wielkiej Brytanii. Zginął w czasie lotu bojowego w dniu 27 VI 1941 r. nad wybrzeżem Francji w pobliżu Calais.
Więcej patrz rozdz. Rody.
Grób
Rodziny Łuniewskich
Grób Łuniewskich h. Łukocz znajdujący się na cmentarzu w Wąsoszu usytuowany jest po prawej stronie alejki prowadzącej do kaplicy Bzurów. Nagrobek początkowo miał kształt skrzyni nakrytej kamienną płytą z podstawowymi informacjami o zmarłych. Na dzień dzisiejszy pozostała jedynie płyta z napisami przywołującymi złożone w grobie zm. osoby:
-Łuniewski Łukasz (1762-1846) ojciec
-Łuniewski Franciszek (1794-1858) syn
-Łempicki Andrzej (1802-1871) zięć
Łukasz Łuniewski był dzierżawcą majątku Niećkowo, a po śmierci właściciela majątku Kajetana Świderskiego (+1836 r.) odkupił majątek od spadkobierców. Po Łukaszu majątek Niećkowo odziedziczył syn Franciszek, senator, który zmarł w Niećkowie w 1858 r. jako bezżenny.
Andrzej Łempicki (1802-1871) ur. w Grozimach, s. Tadeusza i Franciszki z Grzybowskich był zięciem Łukasza Łuniewskiego. Początkowo dzierżawił folwark Żrobki w par. Rajgród, a następnie folwark rządowy w Kędziorowie.
Więcej patrz rozdz. Rody.
Grób Andrzeja Zalewskiego
(1819-1881)
Andrzej Zalewski h. Awdaniec urodził się 26.11.1819 r. w Zalesiu, jako syn Mateusza (1780-1831) i Jadwigi z Danowskich (1778-1865). W 1840 r. poślubił w Przytułach Brygidę z Janczewskich (1820-1893), c. Gabriela i Konstancji z Pożarowskich. W ich małżeństwie ur. się w Zalesiu 11-ro dzieci, z których 8 – ro założyło własne rodziny.
Andrzej (+ 6.10.1881) i Brygida (+30.12.1893) Zalewscy zmarli w Zalesiu, wsi rodowej Zalewskich, położonej u źródeł Klimaszewnicy na włókach nadanych Tyburcemu z Roman (pow. przasnyski), bratu Jaśka Romana założyciela Wąsosza.
Więcej patrz rozdz. Rody.
